Hazard to w najprostszym rozumiemy rodzaj działania polegający na próbie włożenia określonych dóbr w celu otrzymania nadprogramowych zysków lub wygranej w procesie zawierającym element losowości. Jest to stosunkowo szeroko definicja jak samo zjawisko. Zawierają się w nim jednakowo udział w grach karcianych, zakłady bukmacherskie czy też losowania. Jednak jak wszystko na świecie zjawisko to wpływa oraz jest kształtowane przez politykę. W tym cyklu artykułów poprzez analizę historii, psychologii oraz prawa zostanie podjęta próba odpowiedzi na pytanie “Jaką rolę odgrywa hazard w polityce?”
Początki
Nie jest możliwe ustalenie dokładnego momentu w historii, kiedy hazard został wynaleziony. Wszelkie zjawiska działania opierające się na ryzyku w celu otrzymania większej nagrody posiadają swoje źródło u zarania dziejów ludzkości. Sama chęć polowania na większą, lecz bardziej niebezpieczną zwierzynę, która może dać więcej materiałów oraz pożywienia posiada w sobie znamiona hazardu. Można więc zaryzykować stwierdzenie, że tego typu działania są w uwarunkowane w zachowaniu ludzkim.
Against the odds
Co będzie istotne w kontekście analizy politycznej, zakodowana w ludzkim DNA chęć podejmowania ryzyka jest powiązana ze świadomością wysoce prawdopodobnej przegranej. Wracając do przykładu polowania. Na podstawie badań z 2005 na uniwersytecie Duke, chęć polowania na niebezpieczniejsze cele odbywała się pomimo statystycznej nieopłacalności. Małpie obiekty badawcze, w wyniku podejmowanych ryzykowniejszych działań średnio zdobywały mniej pożywienia niż w przypadku wybierania bezpieczniejszych opcji. Najprostszym przełożeniem tej mentalności na dzisiejsze czasy jest jakiekolwiek kasyno. Gdyby uczęszczający tam ludzie, wygrywali, więcej niż przegrywali, istnienie instytucji takowego salonu nie byłoby opłacalne.
W tym miejscu warto podkreślić. Nie istnieje żaden udokumentowany sposób na oszukanie poprawnie działających gier dostępnych w dzisiejszych kasynach. Wszelkie przykłady na przestrzeni wieków tworzenia systemów betowania mających na celu wygranie matematycznej walki z losowością przegrywały w zderzeniu z rzeczywistością. Jedyne “sukcesy” opierały się na oszustwie bądź też defektach mechanicznych maszyn, niezauważonych przez obsługę placówek hazardowych.
Uwarunkowania psychologiczne
Uzależnienie od hazardu jest behawioralne, określane jako powtarzające się działanie, które nie może być kontrolowane ze szkodą dla osoby uzależnionej, jej dóbr. Można spotkać się z określeniem, że hazard jest “ukrytym nałogiem” ze względu na fakt, iż jego symptomy w życiu codziennym można w większości ukryć. Aktywność związana z graniem jest dominującą aktywnością, która często prowadzi do utraty pracy, rodziny, dóbr materialnych i marginalizacji społecznej. Bez względu na ponoszone koszty nałogowy hazardzista wraca do gry i popędu, nie sposób powstrzymać.
W Polsce problem patologicznego uzależnienia narasta i choć staje się coraz bardziej powszechny, to świadomość społeczna konieczności leczenia tej choroby, jak i samych form pomocowych pozostaje ciągle marginalna. Ocenia się, że ponad 380 tys. osób może być uzależnionych od gier hazardowych, a około 200 tys. jest narażonych na ryzyko uzależnienia. Uważa się, że ponad 6 mln osób cierpi i doświadcza negatywnych skutków uzależnienia swoich dzieci, rodziców, partnerów.
Co więc kieruje człowiekiem, aby zacząć “uprawiać hazard”? W badaniach “ Nottingham Trent University” przeprowadzonych na nałogowych graczach najczęściej przywoływanymi aspektami, utrzymującymi ich w szponach uzależniania jest:
- Szansa na wygranie dużych pieniędzy
- Jest to forma zabawy
- Jest to ekscytujące
“Nawet jeśli przegrywasz podczas gry, twoje ciało nadal produkuje adrenalinę i endorfiny”
Mark Griffiths.
Co hazard ma wspólnego z polityką?
Najprościej rzecz ujmując, chodzi tu o pieniądze. W powyższej analizie udowodniony został fakt, że zjawisko to stanowi szeroki problem, obejmujący ogromne grupy ludzi na świecie, jest niezwykle ciężki to zwalczania oraz wysoce zyskowny. W związku z ostatnim elementem pojawia się w tej układance instytucja państwa. Posługując się przykładem Polski, istnieje w naszym kraju podatek od gier hazardowych, który obowiązuje wszystkie kasyna oraz firmy oferujące gry hazardowe online.
Na rok 2023 wynosi on:
- 12% od wartości postawionych zakładów w grach, w których wygrana zależy wyłącznie od przypadku (takich jak automaty do gier, ruletka, jednoręki bandyta itp.).
- 20% od wartości przychodu uzyskanego ze sprzedaży biletów loteryjnych, zakładów wzajemnych i gier, w których wygrana zależy od wyniku gry z udziałem graczy (takich jak poker, blackjack itp.).
- 10% od wartości transakcji, tj. wpłat i wypłat dokonywanych przez graczy.
Przepisy te są jednymi z najbardziej restrykcyjnych na świecie (w krajach gdzie tego typu hazard jest prawnie dozwolony), a jego przeszłą i aktualną sytuację można będzie przeczytać w części drugiej.
Historia
Historia relacji między usługodawcami gier hazardowych a państwami to rozbudowany rodzaj gry w kotka i myszkę. W celu przedstawienia modelowego przykładu tego typu relacji najlepiej pochylić się nad jej ewolucją w Niemczech, będących niegdyś jednym z najbardziej aktywnych hazardowo państw na świecie. Kluczem do zrozumienia zależności występujących w tymże państwie był fakt, że poszczególne landy wprowadziły regulacje prawne odnośnie do hazardu, lecz nie wytworzyły się przepisy obejmujące cały kraj. Dlatego możliwe było dla najbardziej wpływowych ludzi, dotarcie do lokalnych decydentów w celu osiągnięcia porozumienia dla funkcjonowania ich przybytków. W ten sposób powstawały najbardziej znane historii ośrodki wypoczynkowe, w których przyjezdni mogli oddać się przyjemności gier losowych, takie jak, chociażby Baden-Baden.
Czas od końca XVIII do połowy XIX wieku to złoty okres dla tego typu instytucji. Zmiana nastąpiła w 1872 roku wraz z zjednoczeniem państwa niemieckiego. Wprowadzono wtedy ogólnokrajowy zakaz hazardu, który był utrzymywany do 1933 roku. Doprowadziło to do przeniesienia się kasyn, dalej na zachód co zaowocowało rozkwitem, aktualnie najbardziej znanego kasyna w Monte Carlo, które od tego momentu przejął ten tytuł od ośrodku w Baden-Baden. Zmiana ta miała na celu zwiększenie dyscypliny wewnątrz państwa poprzez ograniczenie roli poszczególnych lokalnych ośrodków wewnątrz niemiec i utrzymała się aż do lat 30. XX wieku. Wtedy kasyna za sprawą nazistów znów stały się legalne, żeby wraz z zakończeniem wojny powróciły do stanu z początku XX wieku. Następna zmiana nastąpiła dopiero w 2008 roku, kiedy to nowe przepisy zezwoliły na legalną działalność kasyn i salonów gier, ale jednocześnie wprowadziły szereg ograniczeń dotyczących reklamy i promocji gier hazardowych oraz kontrolę dostępu do kasyn.
Aspekty prawne
Nie jest możliwe jednoznaczne określenie, w ilu krajach hazard jest legalny, a w ilu nie. Spowodowane jest to stopniowaniem aspektów hazardu oraz indywidualnych regulacji wobec nich. Dobrym tego przykładem jest poniższa grafika reprezentująca podejście prawne państw do tzw. “kasyn online”.
Powyżej można zaobserwować bardzo ogólny podział przepisów wyglądający następująco:
- Kompletnie zabronione
- Wewnątrz państwowe zabronione, zagraniczne nie.
- Możliwe tylko na podstawie licencji
- Możliwe dla wewnątrz państwowych na podstawie licencji
- Legalne
Ich charakter jest uregulowany na podstawie religii, kultury, potrzeb finansowych czy też ustroju państwa. W związku z tym jest to bardzo obszerna i ciężka materia do analizy, co widoczne jest na podstawie opisanej pigułki na temat historii Niemiec. Warto jednak zastanowić się, dlaczego takowe prawa powstają.
Dlaczego istnieją takowe regulacje?
Istnieje wiele powodów, dla których kraje zaczęły regulować prawnie gry hazardowe. Oto kilka z nich:
- Ochrona konsumentów:
Hazard może prowadzić do uzależnienia i poważnych problemów finansowych. Przepisy dotyczące gier hazardowych mają na celu ochronę konsumentów przed nieuczciwymi praktykami i zapewnienie, że gracze są informowani o ryzykach, jakie niosą gry hazardowe.
- Zapobieganie oszustwom.
Gry hazardowe często są związane z oszustwami i innymi nielegalnymi działaniami. Regulacje prawa mają na celu zapobieganie takim praktykom poprzez ustanowienie standardów etycznych i wymogów dotyczących transparentności działalności operatorów kasyn i innych podmiotów prowadzących gry hazardowe.
- Kontrola wpływów finansowych:
Gry hazardowe są często związane z dużymi wpływami finansowymi, co może prowadzić do nadużyć i korupcji. Regulacje prawa pomagają zapobiec nadużyciom finansowym i kontrolować wpływy związane z grami hazardowymi.
- Podatkowe korzyści:
Pobierane podatki od operatorów kasyn i innych podmiotów stanowią realne wpływy do budżetu państw.
- Zwiększenie bezpieczeństwa:
Kasyna o mniejszej renomie oraz inne tego typu budynki nie są najbezpieczniejszymi miejscami do spędzania wolnego czasu. Nierzadko dochodzi tam do przemocy czy też aktów wandalizmu wywołanych frustracją graczy. Regulacje prawa mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa dla graczy, personelu kasyn i innych osób związanych z grami hazardowymi.
Podumowanie
Hazard jest wpływowym i skomplikowanym zjawiskiem w analizie psychologicznej, politycznej i społecznej. Wpływa on na funkcjonowanie jednostek, regulacje prawne, źródła dochodu oraz szeroko pojętą demoralizację społeczeństwa. W związku z tym powyższy artykuł stanowi jedynie wstępną analizę do niezwykle szerokiego tematu, który warto analizować zarówno w skali mikro, jak i makro.
