Kwestia językowa odgrywa ważną rolę w kontekście konfliktu na Ukrainie, zwłaszcza po inwazji Rosji w 2014 roku. Istnieją różnice językowe między różnymi regionami Ukrainy. W części wschodniej i południowej Ukrainy, gdzie zamieszkuje wiele osób pochodzenia rosyjskiego, język rosyjski jest szeroko używany. Natomiast na zachodzie kraju dominuje ukraiński. Inwazja Rosji i aneksja Krymu w 2014 roku spowodowała wzrost napięć między użytkownikami języka ukraińskiego i rosyjskiego. Rosja zaczęła traktować język rosyjski jako narzędzie propagandy, propagując ideę, że rosyjskojęzyczni Ukraińcy na Ukrainie są dyskryminowani i potrzebują ochrony. A od 24 lutego 2022 roku cele wojny zostały określone przez Putina jako „demilitaryzacja” i „denazyfikacja” Ukrainy oraz wyzwolenie mieszkańców samozwańczej DRL i ŁRL od „ludobójstwa”.
Czy język ukraiński pochodzi od rosyjskiego?
Oba języki są ze sobą spokrewnione i mają wiele podobieństw, jednak język ukraiński nie powstał od języka rosyjskiego. Język ukraiński jest jednym z języków wschodniosłowiańskich, podobnie jak rosyjski i białoruski. Powstał on jako jeden z dialektów języka staroruskiego, który był używany na terenie Rusi Kijowskiej i rozpowszechnił się na całym obszarze Rusi. Wraz z upadkiem Rusi Kijowskiej w XII wieku i rozpadem na mniejsze księstwa język staroruski zaczął się różnicować na poszczególne dialekty. W miarę upływu czasu dialekty te ewoluowały w kierunku odrębnych języków, takich jak ukraiński, rosyjski i białoruski.
Czemu Ukraińcy mówią po rosyjsku?
Ukraińcy mówią po rosyjsku dlatego, że Rosja i Ukraina były przez wiele lat zaanektowana w ramach Związku Radzieckiego, a język rosyjski był językiem oficjalnym w całym kraju. W czasach sowieckich uczenie się języka rosyjskiego było obowiązkowe, a wiele rodzin ukraińskich używało rosyjskiego jako drugiego języka w domu. W związku z tym, wielu Ukraińców miało okazję uczyć się rosyjskiego i używać go w codziennym życiu.
Ilu Ukraińców było rosyjskojęzycznych przed wojną?
Przed początkiem wojny na Ukrainie nie było oficjalnych danych na temat liczby osób mówiących po rosyjsku, ale według różnych szacunków język rosyjski był powszechnie używany w codziennej komunikacji na Ukrainie, zwłaszcza w miastach i na wschodzie kraju. Według spisu ludności przeprowadzonego w 2001 roku, około 30% Ukraińców uważało język rosyjski za swój język ojczysty, ale wielu Ukraińców, szczególnie na zachodzie kraju, mówiło tylko po ukraińsku.
Czy Ukraińcy zmienili podejście do języka?
W dniach 18-19 października 2022 r. firma Gradus Research przeprowadziła badanie na zlecenie gazety “Суспільний” przy wsparciu BBC Media Action. Za pomocą aplikacji mobilnej GRADUS przeprowadzono wywiady z 1000 respondentów w wieku 18-60 lat na terenie całej Ukrainy, z wyjątkiem terytoriów okupowanych i stref aktywnych działań wojennych. Wyniki pokazują, że 57% Ukraińców zaczęło rozmawiać w większości w języku ukraińskim lub jedynie po ukraińsku wraz z początkiem pełnej inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę 24 lutego. 42% Ukraińców zaczęło więcej rozmawiać po ukraińsku. 14% przeszło całkowicie na ukraiński. Liczba mieszkańców mówiących po ukraińsku wzrasta w różny sposób w dużych i małych miastach: w miejscowościach liczących do 50 tys. równie wyraźny, jak wśród mieszkańców dużych miast (54% wobec 60% w dużych miastach). Jednocześnie mieszkańcy małych miejscowości całkowicie przechodzą na ukraiński częściej niż w dużych miastach: 17% — w miastach poniżej 50 tys. mieszkańców przeszło na ukraiński, a tylko 11% w miastach powyżej 50 tys.
Niektórzy Ukraińcy nadal mówią po rosyjsku, pomimo wszystkich okrucieństw popełnionych na terytorium Ukrainy przez Federację Rosyjską, odwołując do faktu, że „żyjemy w wolnym kraju” lub „język nie ma znaczenia” lub „mówię, jak chcę”, ale jeszcze inna część Ukraińców przechodzi na język ukraiński częściowo lub całkowicie. Dlaczego? Co sprawia, że ludzie rezygnują z języka, którym mogli mówić przez całe życie? Czy robią to z powodu agresji na Rosję, czy z głębokiej świadomości narodowej? W znalezieniu odpowiedzi na te pytania pomogą nam historię dwóch Ukrainek.
- Larisa, Donieck
Pani Larisa jest z zawodu pediatrą-alergologiem, kobieta urodziła się w Doniecku. W wieku 59 lat zdecydowała się przejść na język ukraiński.
“Urodziłam się w Doniecku, mieszkałam w obwodzie czerkaskim, studiowałam w Kijowie, a swoje życie i karierę budowałam w Kropywnyckim, i przez cały ten czas mówiłam po rosyjsku. Później zaczęłam czytać zasoby, które mówią o ukraińskiej kulturze i historii, o których nigdy nie słyszałam w takiej prezentacji i głębi, i nie chcę już niczego rosyjskiego w moim życiu i życiu moich dzieci i wnuków. Z mamą rozmawiałam po ukraińsku, a osiem lat temu, po aneksji Krymu i zajęciu Doniecka, moja córka przeszła na ukraiński. I dopiero teraz przyszło głębokie uświadomienie sobie całego tego stulecia bólu, ucisku i niszczenia przez Rosjan wszystkiego, co ukraińskie: w carskiej Rosji, w ZSRR i w okresie Niepodległości. Jesteśmy Ukraińcami i powinniśmy być z tego dumni! Język to nasza tożsamość i nasza długa historia, miliony torturowanych ludzi… Mamy dług wobec Ukraińców minionych pokoleń, którzy zostali zniszczeni za to, że byli Ukraińcami, za to, że mówili po ukraińsku”.
- Anastazja, Żytomyr
Anastazja zdecydowała się przejść na język ukraiński w wieku 27 lat. Dziewczyna ma wielu przyjaciół i krewnych, z którymi nadal komunikuje po rosyjsku. Mimo to bohaterka zaczęła prowadzić ukraińskojęzyczne profile na portalach społecznościowych – ten krok jest dla niej bardzo ważny. Wspomina, że pozytywnie wpłynęli na nią ukraińscy influencerzy. Swoim aktem Anastazja inspiruje również swoich obserwatorów do przejścia na język ojczysty.
“Nie mogę teraz nazwać siebie osobą w pełni mówiącą po ukraińsku: mam przyjaciół i krewnych, którzy częściowo lub całkowicie mówią po rosyjsku, i ja także rozmawiam z nimi po rosyjsku. Ale decyzję o przeniesieniu wszystkich moich profili internetowych na ukraiński podjęłam za kilka dni przed wojną, zaraz po niesławnym już orędziu o tym, że „Ukrainę wymyślił Lenin“. To nie była nagła decyzja, dojrzewała już od jakiegoś czasu. Duży wpływ wywarli na mnie niektórzy blogerzy i ukraiński Twitter, gdzie szerzono i udowadniano tezę, że język rosyjski nie jest świadomym wyborem Ukraińców, a wymuszoną asymilacją. I jakoś w końcu zdałam sobie sprawę, że dopóki piszę po rosyjsku, jestem częścią „rosyjskiego świata”, ludzie nie identyfikują mnie jako Ukraińca i ja pracuję nad tworzeniem zagranicznych treści.
Podsumowując
Zmiana języka to nie tylko zmiana języka, którym dana osoba się posługuje, to również zmiana jej świadomości. Wszyscy Ukraińcy, którzy częściowo lub całkowicie przeszli na język ukraiński po pełnej inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, rozumieją, kim są, identyfikują siebie jako Ukraińców. Mają głęboką świadomość narodową i agresję wobec Rosji. Wojna, która zagościła w domach każdego Ukraińca, zjednoczyła cały naród. O ile nie wszyscy myślą tak samo, to cały kraj ma wspólne cele, wspólne pragnienia i marzenia. To jeszcze bardziej jednoczy Ukrainę i naród ukraiński w tych trudnych czasach.
Źródła
https://nasze-slowo.pl/mova-maye-znachennya-istoriyi-lyudej-yaki-pochaly-govoryty-ukrayinskoyu/
