Wielokrotnie na łamach tego portalu pisałem o Chinach i z racji tego faktu mam dla was niespodziankę – robię to po raz kolejny. Ostatnie miesiące w Chińskiej Republice Ludowej stanowią dla mnie, jak i dla każdego obserwatora Państwa Środka prawdziwy kalejdoskop zdarzeń.
- Ciągłe zmagania z pandemią koronawirusa i setki milionów ludzi objętych kwarantanną.
- Spowolnienie gospodarcze i systematyczne wprowadzanie w życie nowego modelu rozwoju gospodarczego, docelowo mającego opierać się na rosnącej klasie średniej i konsumpcji wewnętrznej.
- Xi Jinping, 7 października nie składa życzeń urodzinowych Władimirowi Putinowi, który w tym roku skończył 70 lat. To kolejna przesłanka ochłodzenia stosunków między autokratami, szczególnie w chińskiej kulturze gdzie żaden symbol nie pozostaje bez znaczenia.
- Wreszcie XX zjazd Komunistycznej Partii Chin, po którym Xi Jinping, eliminując wszelkie głosy sprzeciwu w obrębie ścisłego kierownictwa ponad 90 milionowego partyjnego monolitu zostaje jednowładcą na miarę Mao Zedonga.
Internet przepełniony jest artykułami dotyczącymi powyższych kwestii dotyczących drugiego mocarstwa świata. Pełnymi wnikliwych analiz tekstami osób mądrzejszych i o wiele poczytniejszych ode mnie. Z tego powodu pragnę powrócić do tematu równie innowacyjnego, co przerażającego “systemu wiarygodności społecznej”, o którym ostatnimi czasy mówi się tyle co o edukacji seksualnej w polskich szkołach – wcale.
Nowy model kontroli
Zdaniem KPCh zaawansowana modernizacja gospodarcza połączona z dynamicznym rozwojem nowych środków komunikacji w najludniejszym państwie świata, pociąga za sobą konieczność rozwoju innowacyjnych środków kontroli społecznej. Zaniedbania w tej kwestii w dłuższej perspektywie czasu mogą skutkować znacznym osłabieniem dominującej pozycji partii, pojawieniem się problemów gospodarczych, jak również nowych konfliktów międzynarodowych. Konsekwencje zaniedbania powyższych aspektów połączone z rozprężeniem dyscypliny partyjnej może uczynić ChRL państwem niesterowalnym. Wychodząc naprzeciw powstającym obawą, XI Jinping obejmując stanowisko pierwszego sekretarza, zaproponował budowę innowacyjnego systemu kontroli i zarządzania opartego na korelacji między możliwościami jakie dają nowe technologie i egzekwowaniem państwowego przymusu, który pozwoli utrzymać pełen nadzór nad społeczeństwem i ogromnym aparatem partyjnym.
Zapowiedziany w 2014 roku System Wiarygodności Społecznej w swoim ostatecznym wymiarze ma połączyć aspekty propagandy i monitorowania opinii publicznej wraz z działaniami służby bezpieczeństwa. Projekt według wstępnych założeń już w 2020 roku miał obejmować wszystkich obywateli ChRL, jednak jego zamierzona skala przerosła możliwości państwa wspieranego przez konkurujące ze sobą firmy z sektora nowych technologii. Obecnie SWS realizowany jest z pomocą 30 pomniejszych pilotażowych programów, do których należy już ponad 200 milionów osób. System będzie na bieżąco monitorował wszelkie aktywności obywateli i na ich podstawie przyznawał punkty. Punktacja każdej jednostki będzie publiczna, i inne osoby będę mogły decydować czy kontakt z nią okaże się dla nich korzystny. Warto zaznaczyć, że za relacje z podmiotem nisko usytuowanym w klasyfikacji punktowej, czyli nie będącym dobrym obywatelem w rozumieniu partii, liczba punktów spada.
Ponadto, jak podaje M. Bogusz i J. Jakubowski “System sprawdzi zakupy online i płatności bezgotówkowe dzięki geolokalizacji smartfonów oraz monitoringowi ulicznemu z rozpoznawaniem twarzy i miejsca pobytu, a także kto z kim się przyjaźni i w jakie z nim wchodzi interakcje, ile czasu spędza, używając mediów społecznościowych, oraz treść publikowanych komentarzy.“
W pewnym nabrzeżnym miasteczku
Niewielkie miasteczko Rongcheng, położone na wschodnim wybrzeżu i liczące 670 tys. mieszkańców jest miejscem najbardziej zaawansowanego projektu pilotażowego wchodzącego w skład SWS. Funkcjonuje tam tzw. Urząd do spraw Uczciwości. Nazwa po pewnym czasie została przemianowana na Urząd Wiarygodności Kredytowej, ponieważ według jego dyrektora Huanga Chunghui poprzednia wydawała się zbyt niejasna. W Rongcheng system obejmuje wszystkich obywateli oraz przedsiębiorstwa, których początkowa suma punktów wynosi 1000. Przekroczenie progu 1050 pkt. gwarantuje przyznanie rangi AAA ,,wzoru uczciwości”. Ranga AA czyli ,,wspaniała uczciwość” przyznawana jest obywatelom posiadającym od 1020 do 1049 pkt. Ranga C to ,,poziom ostrzegawczy” przyznawany każdemu kogo ranking spadnie poniżej 849 pkt. Z kolei każda osoba z wynikiem poniżej 599 pkt. otrzymuje rangę D i legitymuje się jako podmiot “nie uczciwy”, a jej nazwisko trafia na podawaną do wiadomości publicznej czarną listę.
Uczciwe zachowanie zgodne z obecnie obowiązującymi nakazami partii umożliwia obywatelom m.in. otrzymywanie kredytów bez składania żadnych zabezpieczeń, dostęp do wysoko renomowanych placówek edukacyjnych, a także wypoczynkowych czy też otrzymania zezwolenia na budowę domu. Dokument o nazwie ,,Mechanizmy ostrzegania i karania tych, co zawiedli zaufanie” wydany w 2016 roku przez Radę Państwa i Komitet Centralny mówi o korelacji dobrego zachowania obywateli z jakością relacji jaką obdarzy ich państwo. Zgodnie z tą zasadą obywatele, którzy utracili określoną ilość punktów nie mogą m.in. ubiegać się o państwowe posady, finalizować umów ubezpieczeniowych oraz występować o udzielenie kredytów. Wyżej wymienionym konsekwencją utraty zaufania społecznego towarzyszą reperkusje takie jak ograniczenia w zakresie dostępu do internetu, podróży samolotami, koleją szybkiej prędkości, ponadto korzystania z luksusowych hoteli i restauracji. Wszystkim wymienionym aspektom może towarzyszyć także zakaz opuszczania terytorium ChRL.
Mądra Czerwona Chmura
Obecnie nie wiadomo jeszcze, który spośród 30 pilotażowych mini systemów zwycięży i posłuży za podstawę SWS. Niewykluczone, że poszczególne podsystemy będę funkcjonowały obok siebie. Wiadomo natomiast, że nad projektem, tylko na poziomie rządowym, negocjuje 46 struktur partyjnych i państwowych urzędów. Rząd pracuje także nad jednolitym systemem numeracji w całej ChRL, aby każdy obywatel tudzież przedsiębiorstwo otrzymało unikalny numer, pod którym gromadzone będą wszystkie istotne z punktu systemu sterującego dane.
Niezwykle ważną częścią SWS, a także podobnych projektów jest stale rozbudowywana sieć kamer monitoringu. Jeszcze w 2016 roku w Państwie Środka funkcjonowało ich około 176mln, a plany KPCh zakładały, że do 2020 roku liczba ta wzrośnie do ponad 600 mln urządzeń. Znaczną część kamer wyposaża się w technologię SI, a chińska firma SenseTime (najwyżej wyceniana firma zajmująca się sztuczna inteligencją na świecie) planuje stworzyć sieć 5 superkomputerów wyposażonych w autorski program Viper, który według planów ma jednocześnie nadzorować, analizować oraz gromadzić dane z sieci tworzonych przez 100 tys, kamer.
Tuż obok SWS realizowane są powiązane z nią projekty czerwonej i policyjnej “chmury”. “Mądra czerwona chmura” tworzona we współpracy z firmą Huawei poprzez analizę regularnie robionych testów, aktywność w social mediach i obserwację zaangażowania danego działacza w pracę na rzecz partii, kontroluje poprawność ideologiczną obecnych oraz przyszłych partyjnych kadr, selekcjonując najlepszych kandydatów do członkostwa i potencjalnych awansów. Natomiast policyjna chmura jest projektem Ministerstwa Bezpieczeństwa Wewnętrznego, zakładającym, że władze policji w poszczególnych prowincjach będą gromadzić szerokie spektrum danych o setkach milionów obywateli w celu usprawnienia swojego działania. Funkcjonariusze mogą wejść w posiadanie danych takich jak: współrzędne GPS, wyglądu twarzy, głosu, odcisków palców, zachowań w świecie wirtualnym, preferencji religijnych, danych o podróżach, historii zamówień produktów i internetowych płatności.
Ponadto od 2017 roku chińska policja gromadzi próbki DNA od setek milionów mężczyzn w ChRL. Jak podaje dziennik New York Times, państwo na podstawie posiadanego materiału genetycznego będzie mogło dokładnie ustalić wszelkie powiązania rodzinne danego podmiotu, przez co znacznie wzrosną i tak wszechobecne możliwości inwigilacyjne. Maya Wang z Human Right Watch, w wywiadzie dla New York Time, wypowiedziała się na ten temat.
“Zdolność władz do odkrycia, kto jest najbliżej spokrewniony z kim, biorąc pod uwagę kary dla całych rodzin w wyniku aktywizmu jednej osoby, będzie miał przerażający wpływ na całe społeczeństwo“
Maya Wang
Zastosowanie chmury policyjnej dokładnie obrazuje sytuacja w prowincji Sinciang, gdzie jak podaje Raport Human Rights Watch, policja w mieście Sincing wykorzystała policyjną chmurę do nadzoru nam wspomnianą na łamach tej pracy mniejszością Ujgurów, stanowiącą dla KPCh grupę o ekstremistycznych poglądach. To właśnie dzięki umiejętnemu wykorzystaniu policyjnej chmury, mniejszość ta jest dokładnie identyfikowana i inwigilowana, co bezpośrednio koreluje z masowym umieszczaniem jej członków w tzw. obozach reedukacyjnych.
Do ostatecznej grupy docelowej, którą według Ministerstwa Policji ma inwigilować system należą także karani wcześniej przestępcy, osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków oraz każdy kto “systematycznie zakłóca stabilność społeczną”.
Ciągłe tworzenie SWS i wszelkich towarzyszących mu pomniejszych projektów, odbywa się dzięki współpracy państwa z zaawansowanymi w dziedzinie IT chińskimi prywatnymi podmiotami, których dalszy dynamiczny rozwój bez utrzymywania dobrych stosunków z KPCh jest niemożliwy. W tym miejscu dosadnie dostrzegamy, że Partia na czele z jej obecnym sekretarzem generalnym Xi Jinpingiem, pokłada duże nadzieję w możliwościach kontroli potężnego aparatu partyjnego oraz społeczeństwa, które mogą zapewnić nowoczesne technologie.
