Chiny na wielu płaszczyznach można łączyć z przedrostkiem – naj-. Najstarsza cywilizacja, najludniejsze państwo świata, najszybciej realizowane inwestycje oraz największy cud gospodarczy. Wspomniany cud nieposiadający swojego historycznego odpowiednika sprawił, że w przeciągu ponad trzech dekad, Chińska Republika Ludowa tonąca w kryzysach wywołanych przez brutalne i nieefektywne rządy Mao Zedonga, stała się drugą co do wielkości za USA potęgą gospodarczą świata. W której przeciętny roczny wzrost PKB w okresie 1978-2012 oscylował na poziomie 9,8 proc (ze 149,5 mln dolarów do wartości 8,5 biliona, obecnie ok. 15 bilionów).
Głównym ojcem tej bezprecedensowej strukturalnej transformacji był Deng Xiaoping, który za pomocą dwóch pojęć gaige — reformy oraz kaifung — otwarcie na świat, diametralnie odmienił oblicze Państwa Środka. Ogromny wzrost gospodarczy opierał się na filarach stopniowego otwierania Chin na zagraniczne rynki, eksporcie i wręcz nieograniczonych pokładach taniej siły roboczej. Xi Jinping przejmujący stery państwa w 2012 roku, oprócz totalitarnego zwrotu, podczas którego w swoich rękach skumulował i poszerzył władzę nad partią i społeczeństwem, nakreślił koncepcję zhongguo meng – chińskiego marzenia, która pociągnęła za sobą zmianę dotychczasowego paradygmatu rozwojowego, a według swojego autora w dobie dynamicznych zmian w sferze polityki i gospodarki międzynarodowej stanowi autostradę prowadzącą wprost do wyprzedzenia U.S.A. i przejęcia statusu największej światowej potęgi.
Chińskie Marzenie
Koncepcja realizacji „chińskiego marzenia” zakładała osiągnięcie trzech celów wyznaczonych na lata 2021, 2035 oraz 2045. To właśnie kolejne daty głębokich przemian kreują nowy model rozwoju gospodarczego ChRL.
• Pierwszy z nich miał zostać zrealizowany do 23 lipca 2021 roku, czyli setnej rocznicy założenie Chińskiej Partii Komunistycznej. Zakładał budowę „społeczeństwa umiarkowanego dobrobytu” mającego stanowić chiński odpowiednik zachodniej klasy średniej, jak również kamień węgielny nowego modelu gospodarczego, który od tego momentu miał opierać się na zrównoważonym rozwoju oraz kwitnącym rynku wewnętrznej konsumpcji. Jednym z ważnych pośrednich celów rozwojowej transformacji było zniwelowanie niebezpieczeństw związanych z nadal opłacalnym, chociaż bardzo niepewnym modelu opartym w głównej mierze na samym eksporcie.
Jak możemy zauważyć, od wyznaczonego terminu minął niemal rok. Czas, który pokazał, że dumnie formułowane obietnice w pierwszej fazie osiągnęły swój materialny wymiar. ChRL w ciągu niespełna 10 lat podwoiła średnie dochody obywateli i wyciągnęła z biedy ponad 760 mln chińczyków, tym samym budując szeroką warstwę społeczną pięknie i precyzyjnie określaną wspomnianym już terminem „społeczeństwa umiarkowanego dobrobytu”. Niezwykle szerokiej grupy stanowiącej kanwy budowy nowego modelu rozwojowego.
• Drugi wyznaczony na 2035 rok ma za zadanie stworzenie „społeczeństwa innowacyjnego”. Przekształcenie Chin w światowego lidera pod względem rozwoju nowych technologii, który nie opiera się już na podróbkach i technologicznej kradzieży, ale własnych innowacyjnych rozwiązaniach. Koncepcja budowania zaawansowanie technologicznego zaplecza była wielokrotnie podkreślana przez Xi Jinpinga oraz jak można wnioskować stanowi integralną część budowy „systemu wiarygodności społecznej” służącemu dogłębnej kontroli społeczeństwa, któremu na łamach tego portalu poświęcę osobny artykuł.
• Trzeci, ostatni, a zarazem najważniejszy cel, wyznaczony do końca 2049 roku, czyli stulecia ChRL. Mający wprowadzić Państwo Środka w okres „wielkiego renesansu chińskiego narodu”. Renesansu oznaczającego wyprzedzenie U.S.A. i przejęcie prymatu przewodniej światowej potęgi, wielkie zjednoczenie z Tajwanem, oraz szerokie globalne promowanie nowych „chińskich rozwiązań” w opozycji to wartości zachodnich. Ten odległy zdefiniowany metodą błyskotliwych ogólników cel, opiera się na retrospekcji dawnej potęgi chin. Spojrzeniu w przeszłość na kraj, który niegdyś wytwarzał niemal ¼ światowego PKP, kraj który zniszczony później przez słynne wojny opiumowe, po “stu latach narodowego poniżenia” odrodzi się jak feniks z popiołów. Koncepcja ta stanowi nieodłączny element budowy chińskiego nacjonalizmu w społeczeństwie, dumy ze swej przeszłości i zdeterminowanego kolegialnego działania w interesie partii, aby urzeczywistnić ją na nowo.
Nowy model gospodarczy
Wychodzący bezpośrednio z realizacji koncepcji „chińskiego snu”, nowy model gospodarczy „shuang xunhuan” – „podwójnej cyrkulacji” zakłada, że wyjściowy punkt dalszego rozwoju stanowi kwitnący rynek wewnętrzny, a drugi uzupełniający — ciągłe czerpanie korzyści z otwarcia na świat i dynamicznej globalizacji, w których to Chiny upatrują płaszczyznę do realizacji nowych inwestycji a przez to zdobywania coraz szerszego globalnego polityczno-gospodarczego wpływu.
Podwójna cyrkulacja stawiać ma przede wszystkim na jakość, odchodząc od kryterium ilości. Do głównych filarów nowego paradygmatu rozwojowego zaliczyć możemy m.in.:
- stawianie na innowacje i stały postęp oraz samowystarczalność technologiczną Państwa Środka
- relokacje środków z uwzględnieniem dziedzin rozwoju wysokich technologii, a nie jak miało to miejsce dotychczas, inwestowanie ich w dynamiczną rozbudowę infrastruktury
- walkę z nadmiernym rozwarstwieniem społecznym i kreowanie równych szans w ramach „społeczeństwa umiarkowanego dobrobytu”
- koordynację rozwoju między miejskimi i wiejskimi obszarami
- tworzenie zielonej gospodarki w celu efektywnego wykorzystania i rozwoju gałęzi energii odnawialnych
- niezmienne od czasów reform Deng Xiaopinga, balansowanie i szybkie przystosowywanie strategii do zmiennych warunków zewnętrznego biznesowo-gospodarczego świata
Warto zaznaczyć, że nowa droga rozwojowa wiąże się również z niepokojącymi tendencjami wzmacniania kontroli partii nad społeczeństwem oraz największymi prywatnymi podmiotami ze szczególnym uwzględnieniem potentatów technologicznych. Państwo stwarza im idealne warunki do rozwoju, w zamian za wkład w realizację „chińskiego marzenia” oraz działania zgodne z wolą Chińskiej Partii Komunistycznej, która wykorzystuje je w celu spełnienia ambicji Xi Jinpinga, co niestety bezpośrednio przekłada się na wzmocnienie autorytarnego charakteru Państwa Środka.
